W dniu 25 czerwca 2024 roku odbyło się posiedzenie plenarne Komitetu Prognoz poświęcone problemom energii. Posiedzenie to jest jednym z elementów szerszego tematu badawczego pt. „Węzły Gordyjskie okresu przesileń cywilizacyjnych”. W ramach tego tematu Komitet Prognoz planuje podjąć dyskusję dotyczącą najważniejszych problemów jakie mogą wystąpić w pierwszej połowie obecnego stulecia oraz wydają się na pozór nierozwiązywalne. Problemy takie mają różnorodny charakter, j. wiążą się z postępem technicznym, zmianami politycznymi, a zwłaszcza zmianami społecznymi, które w ostatnich latach zdecydowanie nabierają tempa.

Przyszłość energii, to jeden z kluczowych tematów. Współcześnie obserwujemy zmiany w zakresie zapotrzebowania na energię, tj. zmienia się wielkość i struktura tego zapotrzebowania, ale również występują zmiany związane z możliwościami zapewnienia odpowiedniej podaży energii. W dodatku liczne napięcia na arenie międzynarodowej powodują, że ceny energii pierwotnej i wtórnej gwałtownie rosną, co dodatkowo skutkuje mniejszą ich dostępnością dla odbiorcy końcowego.

Na powyższe problemy nakłada się jeszcze polityka, która ze względu na zmianę klimatu i konsekwencje nadmiernej emisji gazów cieplarnianych wymusza na interesariuszach dostosowanie się do wymagań niskoemisyjnej gospodarki, co oznacza nie tylko nowe formy przetwarzania energii, ale również zmiany w wytwarzaniu urządzeń niezbędnych w tych procesach.

Podczas posiedzenia poruszono wiele z powyższych tematów. Obecność praktyków spowodowała, że dyskusja dotyczyła nie tylko problemów związanych ze zmianami w sektorze energii, ale również osiągnięć, a w szczególności zmian technologicznych jakie się dokonują na naszych oczach i mogą mieć znaczenie w przyszłości.

Do najważniejszych wniosków z dyskusji zalicza się:

1. Zmiany technologiczne powodują, że nowe technologie są coraz bardziej dostępne, a rozwiązania, które jeszcze kilka lat temu były uznawane za czysto teoretyczne są już w fazie uruchamiania prototypów. Zmiany te powodują również, że sprawność nowych technologii gwałtownie rośnie.
2. Istnieją silne obawy społeczne i polityczne przed zmianą.
3. Państwo wydaje się wciąż niedostosowane do funkcjonowania w nowych uwarunkowaniach. To powoduje, że system prawny, instytucjonalny oraz finansowy nie są dostosowane do nowych wyzwań i poszukiwania rozwiązań adekwatnych do potrzeb. To powoduje trwanie przy dotychczasowych rozwiązaniach oraz nieskuteczność dotychczasowej polityki klimatycznej.

Wszystkie powyższe zagadnienia były dyskutowane podczas tego posiedzenia. Otwarcia spotkania dokonał prof. Michał Kleiber, a wprowadzenie do tematu węzłów gordyjskich wygłosiła prof. Katarzyna Nawrot. Referaty wygłosili:

• Regulacje – siła napędowa czy hamulec bezpieczeństwa energetycznego? Mec. Jacek Kosiński, Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni;
• Wiedza i iluzja dotyczące możliwości zmiany systemów energetycznych w Europie w perspektywie 2035+, Prof. dr hab. Wojciech Paprocki, Dyrektor Instytutu Infrastruktury, Transportu i Mobilności, SGH;
• „Dzielnice Pozytywnej Energii” (positive energy districts) narzędziem do osiągnięcia neutralności klimatycznej miast, prof. SGH, dr hab. inż. Anna Stankowska, Katedra Miasta Innowacyjnego;
• Rola morskiej energetyki wiatrowej w budowaniu bezpieczeństwa energetycznego Polski, Krzysztof Tomaszewski, Fundacja Innowacyjnego Przemysłu Energii Morskiej (OEIIF);
• Fotowoltaika i grawitacyjne magazyny energii – droga do niezależności energetycznej przedsiębiorstw, Tomasz Zieliński, Prezes OZE RENTIER SA;
• Drugie życie kopalni – możliwości wykorzystania nieczynnych kopalni węgla kamiennego i brunatnego na potrzeby transformacji energetycznej, mgr Krzysztof Jerzak, doktorant Szkoły Doktorskiej SGH;
• Wyzwania dla polityki energetycznej Polski w turbulentnych czasach, prof. UŁ, dr hab. Małgorzata Burchard-Dziubińska;
• Rosja: toksyczne sąsiedztwo. Próba oceny polityki energetycznej Unii Europejskiej w XXI wieku, prof. ALK, dr hab. Adrianna Łukaszewicz;
• Polityka energetyczna i klimatyczna – wyzwania i implikacje z perspektywy globalnej, dr Konrad Prandecki, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.

Dyskusję moderowali: prof. SGH, dr hab. Katarzyna Sobiech-Grabka, członkini Komitetu Prognoz PAN, Katedra Miasta Innowacyjnego, SGH; prof. UEP, dr hab. Katarzyna Anna Nawrot, wiceprzewodnicząca Komitetu Prognoz PAN i dr Konrad Prandecki, wiceprzewodniczący Komitetu Prognoz PAN.

Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym Ministra Przemysłu oraz Ministra Klimatu i Środowiska.