Wydarzenia
Komitet Prognoz PAN serdecznie zaprasza na konferencję naukową pt.
Pokój i bezpieczeństwo w obliczu narastających zagrożeń
4-5 grudnia 2023 r.
Pałac Staszica, Sala Staszica
Informacje o konferencji
Koniec zimnej wojny otworzył drogę do ustanowienia nowego ładu na globie, w którym z pozoru ryzyko występowania konfliktów powinno maleć, m.in. dzięki istnieniu odpowiednich mechanizmów zapobiegania, rozładowywania napięć i uzgadniania kompromisowych rozwiązań. W odczuciu polityków lata 90. XX w. miały przyczynić się do rozwiązywania pozapolitycznych problemów globalnych m.in. degradacji środowiska przyrodniczego, redukcji niedożywienia i ubóstwa.
W praktyce nic takiego nie nastąpiło, a świat jest trapiony ciągłymi konfliktami zbrojnymi, które dotykają również Europę. Początkowa zmiana dwubiegunowego świata w jednobiegunowy z dominującą rolą USA doprowadziła do frustracji w Rosji i resentymentów za odbudową mocarstwowej pozycji opartej na sile militarnej. Ponadto pojawił się nowy aktor globalnych stosunków międzynarodowych, tj. Chiny. Ta sytuacja prowadzi do narastających napięć politycznych, które szczególnie są widoczne po ataku Rosji na Ukrainę. Ryzyko użycia broni atomowej od dawna nie było tak wysokie jak obecnie.
Konflikty dotyczą nie tylko Europy, ale są również widoczne na Bliskim Wschodzie, w Afryce Środkowej i Wschodniej oraz w okolicach Morza Południowochińskiego. Instytucje międzynarodowe wydają się być niewystarczająco silne, aby powstrzymać rosnące napięcie.
Ponadto, obserwujemy zmiany na poziomie cywilizacyjnym. Jesteśmy w okresie przełomu, który zapowiada powstanie nowej jakości. Najczęściej określa się ją jako cywilizację informacyjną, ale jej kształt nie jest przesądzony. Historia pokazuje, że okresom przemian cywilizacyjnych towarzyszą krwawe konflikty. Napięcia dotyczą problemów gospodarczych, np. narastających nierówności, konfliktów światopoglądowych i rasowych. Problemom społeczno-gospodarczym towarzyszą migracje, które dodatkowo mogą prowadzić do destabilizacji sytuacji w krajach uważanych dotychczas za stabilne.
Wyżej wymienione problemy nie zamykają listy zagrożeń, jedynie wskazują, że problem bezpieczeństwa i pokoju staję się pierwszoplanowym wyzwaniem przed jakim stoi ludzkość. Dyskusja na temat przyszłości Polski i świata nie może pomijać tego problemu, stąd pojawia się pilna konieczność podjęcia rozważań nad możliwościami redukcji zagrożeń oraz nad modelem nieformalnych i formalnych rozwiązań jakie miałyby służyć łagodzeniu konfliktów i zapewnieniu pokoju w możliwie jak najszerszym zakresie.
Celem konferencji jest podjęcie dyskusji na temat wpływu obecnych uwarunkowań politycznych, społecznych i gospodarczych na zapewnienie bezpieczeństwa w ujęciu regionalnym, tj. europejskim i globalnym.
Rozważania służące realizacji tego celu wymagają poruszenia takich tematów jak: analiza różnych aspektów bezpieczeństwa i określenie, które z nich mogą być najbardziej zagrożone; ocena czynników politycznych, społecznych i gospodarczych, które mogą wpływać na wystąpienie zagrożeń oraz ocena oddziaływania różnych grup interesów mających wpływ na te czynniki; oszacowanie ryzyka wystąpienia wojny pomiędzy mocarstwami w średniookresowej perspektywie oraz określenie jakie czynniki mogą ją wywołać; analiza zmian w globalnym układzie sił; określenie wpływu światowych potęg na łagodzenie napięć regionalnych; określenie wpływu zmian cywilizacyjnych na bezpieczeństwo globalne i regionalne; ocena dotychczasowego mechanizmu współpracy w ramach Narodów Zjednoczonych w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa i możliwości jego reformy w pożądanym kierunku; określenie roli Europy w nowym lub zreformowanym systemie bezpieczeństwa globalnego. Wyżej wymienione zagadnienia nie wyczerpują tematyki konferencji, ale dotyczą, w opinii autorów, najważniejszych wyzwań związanych z bezpieczeństwem.
Powyższe problemy będą podstawą referatów i dyskusji podczas konferencji. Zdajemy sobie sprawę, że na wszystkie nurtujące pytania nie uzyskamy odpowiedzi, ale liczymy, że zaplanowana konferencja umożliwi zbliżenie się do tego celu.
Wśród referentów przewidujemy:
- Leszek Kuk, „Podstawowe kierunki ewolucji ładu międzynarodowego w Europie i polskiego wkładu w tę ewolucję w minionych dwustu latach (od 1815 r.). Wnioski dla twórców ładu pokojowego”;
- Ryszard Zięba, „Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa”;
- Paweł Kozłowski, „Pozamilitarne przesłanki bezpieczeństwa”;
- Stanisław Bieleń, „Ryzyko konfliktu globalnego w ładzie pohegemonicznym”;
- Tadeusz Klementewicz, „Wyścig zbrojeń czy globalne bezpieczeństwo cywilizacji”;
- Katarzyna Nawrot, „Afryka w kontekście narastających zagrożeń dla pokoju i bezpieczeństwa”;
- Bolesław Balcerowicz, „Rozbrojenie, odstraszanie. Stan, trendy, perspektywy”;
- Andrzej Karkoszka, „Spirala technicznego postępu w systemach broni. Czy możliwe jest znalezienie remedium?”;
- Kazimierz Sikorski, „Determinanty bezpieczeństwa militarnego w warunkach współczesnych przesileń cywilizacyjnych";
- Bogdan Galwas, „Dramatyzm nierówności i zbrojne konflikty napędem globalnej wędrówki ludów”;
- Piotr Szukalski, "Eksplozja demograficzna, depopulacja, masowe migracje. Co oznacza bezpieczeństwo demograficzne w zróżnicowanym ludnościowo świecie?";
- Konrad Prandecki, „Zagrożenia środowiska przyrodniczego jako czynnik utraty bezpieczeństwa”;
- Agnieszka Piejka, „Szerokie rozumienie pokoju - konsekwencje edukacyjne”;
- Maria Szyszkowska, „Manipulacja świadomością oraz paradoksy w poglądach antypacyfistów”;
- Edyta Januszewska, „Gdy nastanie pokój wrócę do swego kraju - życie dzieci uchodźców syryjskich w Libanie”.
Szczegółowy program konferencji będzie udostępniony tydzień przed wydarzeniem.
Udział w konferencji jest bezpłatny. Przewidujemy zarówno udział bezpośredni, jak i transmisję online. Osoby zainteresowane prosimy o zarejestrowanie się poprzez link: Rejestracja
W razie pytań prosimy o kontakt poprzez email: