W dniach 22–23 czerwca 2021 r. Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” Polskiej Akademii Nauk we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych zorganizował online konferencję naukową pt. Zmiana klimatu – skutki dla społeczeństwa i gospodarki. Odbyła się ona pod patronatem Ministra Klimatu i Środowiska.

W naszej opinii zmiana klimatu to nie tylko tragedia dla środowiska przyrodniczego, które ulega gwałtownym i często katastrofalnym przeobrażeniom ale również liczne skutki dla ludzkości. Biorąc pod uwagę rosnące tempo tej zmiany i tym samym narastające jej skutki, zauważamy coraz pilniejszą potrzebę działań adaptacyjnych.

Celem konferencji było pokazanie konieczności zintegrowanego, interdyscyplinarnego podejścia do omawianego problemu. Zmiana klimatu to nie tylko proces zachodzący w środowisku przyrodniczym i mający wpływ na ekosystemy, ale również poważny problem społeczno-gospodarczy. Uwagę staraliśmy się skupić na tym drugim aspekcie, pokazując jak bardzo może zmienić się polskie społeczeństwo i  gospodarka pod wpływem zmieniającego się klimatu. Aby tego dokonać, konieczne było przedstawienie skali zmian, jakie zachodzą w środowisku. W efekcie głosy klimatologów, meteorologów czy też biologów są istotne dla zdiagnozowania sytuacji, w jakiej się znajdujemy oraz przyszłych trendów. Na tej podstawie można  budować analizy dotyczące skutków zmiany klimatu dla człowieka.

Uznaliśmy, że takie mocno antropogeniczne podejście do problemów środowiskowych daje większe szanse na uświadomienie społeczeństwu skali zachodzących zmian i ich konsekwencji. Jedynie świadomość strat, jakie ponosimy w wyniku zmian klimatycznych i coraz dokładniejszy rachunek ekonomiczny z tym związany, mogą przyczynić się do wzrostu zainteresowania działaniami adaptacyjnymi i mitygacyjnymi, mającymi na celu nie tylko dostosowanie się do pogarszających się warunków, ale również ograniczanie skali zmiany.

Przeprowadzone analizy i dyskusje zawęziliśmy do problemów krajowych uznając, że może to bardziej unaocznić odbiorcom skalę problemu. Posługiwanie się danymi odnoszącymi się do Polski pozwala uświadomić sobie jak bardzo zmieniły się klimat i warunki życia wokół nas.

W dyskusji skupiliśmy uwagę głównie na bieżących sprawach, ale spojrzenie prognostyczne było również obecne w wielu prezentacjach.

Konferencja miała na celu przedstawienie wyników badań, które były efektem projektu badawczego pod tym samym tytułem. Efekty te zostały opublikowane wcześniej w postaci monografii naukowej. Jest ona dostępna w wersji elektronicznej na stronie Komitetu Prognoz. Jednocześnie należy podkreślić, że konferencja nie była tylko pretekstem do przedstawienia poszczególnych rozdziałów książki, ale miała znacznie szerszy charakter, dzięki Zaprezentowanym w trakcie obrad dodatkowym referatom.

W toku dyskusji próbowaliśmy uzyskać odpowiedzi na poniższe pytania:

• Jak zmieni się polska gospodarka pod wpływem zmiany klimatu? W szczególności dotyczy to sektorów wykorzystujących w swojej działalności zasoby środowiska przyrodniczego, np. rolnictwa, energetyki, transportu i wysokich technologii.
• Jak zmiana klimatu może wpłynąć na przyrodę w Polsce?
• Czy zmiany klimatyczne mogą wpłynąć (i w jakim stopniu) na zdrowie ludzi?
• W jaki sposób zmiany klimatyczne mogą wpłynąć na systemy społeczno-gospodarcze?

Uzyskanie odpowiedzi na te pytania wymagało szerokiego, interdyscyplinarnego podejścia do prowadzonych badań.

W toku dyskusji uzyskaliśmy odpowiedzi na wiele pytań, ale jednocześnie nasunęły się kolejne, m.in. odnośnie do roli państwa w kontekście uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oraz oczekiwań społecznych wobec interwencji państwa w obszarach najbardziej dotkniętych zmianami klimatycznymi. W prowadzonej dyskusji pewien niedosyt powoduje też dyskusja na temat polityki klimatycznej, zwłaszcza w wymiarze międzynarodowym. W efekcie, problematyka zmian klimatycznych pewnie jeszcze nie raz będzie przedmiotem dyskusji w ramach Komitetu Prognoz.

Zachęcamy do lektury książki, która jest wynikiem prowadzonych badań.

Poniżej przedstawiamy listę referatów i ich autorów, wraz z linkami do prezentacji.

• Przedstawienie projektu „Zmiana klimatu – skutki dla społeczeństwa i gospodarki” – dr Konrad Prandecki; dr hab. Małgorzata Burchard Dziubińska, prof. UŁ
• Omówienie 38. raportu EASAC Konieczność działań na rzecz klimatu w celu ochrony zdrowia ludzkiego w Europie z czerwca 2019 r. oraz aktualnych prac PAN w zakresie zmian klimatu – dr hab. Romuald Zabielski, SGGW
• Zamówienia publiczne jako narzędzie adaptacji do zmiany klimatu – dr inż. Tomasz Jakubiec
• Kierunki zmian polityki miejskiej w dobie wyzwań klimatycznych – dr Agnieszka Rzeńca, UŁ; dr Agnieszka Sobol, IRMiR
• Problemy opracowania i wdrażania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu – Małgorzata Hajto, IOŚ-PIB
• Usługi ekosystemowe w miastach w procesie adaptacji do zmiany klimatu – dr hab. Agnieszka Lorek, prof. UE w Katowicach
• Konsumpcja energii w Polsce z perspektywy transformacji energetycznej – dr hab. Dariusz Pieńkowski, prof. UP w Poznaniu
• Konieczność i zakres aktywności środowisk naukowych w ochronie klimatu – dr hab. Izabela Sówka, prof. PWr
• System społeczno-gospodarczy w Polsce wobec ryzyka klimatycznego – dr hab. Małgorzata Burchard-Dziubińska, prof. UŁ
• Współczesne zmiany klimatu – obserwacje, przyczyny, prognozy – prof. dr hab. Joanna Wibig, UŁ
• Migracje zwierząt związane ze zmianami klimatycznymi a nowe choroby – dr hab. Marta Kołodziej Sobocińska, prof. IBS PAN
• Zmiana klimatu a gospodarka wodna w rolnictwie – dr hab. Rafał Wawer, prof. IUNG-PIB
• Długofalowe scenariusze strategicznego rozwoju w Polsce sektorów mających wpływ na zasoby wodne – dr inż. Anna Dubel, AG
• Health and Environment Alliance (HEAL) – Wpływ zmiany klimatu na zdrowie ludzi – Weronika Michalak
• Działania w zakresie zmiany klimatu w systemie transportowym Polski, dr hab. Urszula Motowidlak, prof. UŁ
• Adaptacja produkcji zwierzęcej do zmian klimatycznych, dr Joanna Zarzyńska, SGGW
• Rolnictwo wobec zmian klimatu – dr Konrad Prandecki, IERiGŻ-PIB, Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN